หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์
บริพัตร หรือ คุณท่าน ผู้ริเร่มก่อตั้งมูลนิธิจุมภฏ
พันธุ์ทิพย์ คุณท่าน เป็นพระธิดาคนแรก ของพระวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้าไตรทศประพันธ์ กรมหมื่นเทววงศ์วโรทัย (หม่อมเจ้า
ไตรทศประพันธ์เทวกุล) และหม่อมเพี้ยน เทวกุล ณ อยุธยา
(บุนนาค) คุณท่านเกิดเมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2452 ที่บ้านคุณตาพิณเทพเฉลิม
บุญนาค คลองบางกอกใหญ่ ธนบุรี เมื่อคุณท่านมีอายุได้ 3
ปี ได้ตามเสด็จ พระบิดาซึ่งรับราชการในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่
6 เป็นราชทูตไทย ประจำสหรัฐ อเมริกา เยอรมัน และเดนมาร์ก
คุณท่าน กลับประเทศไทยเมื่ออายุ 14 ปี และศึกษาต่อที่โรงเรียนราชินี
และ โรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ ตามลำดับ
ต่อมา
คุณท่าน ได้รับการคัดเลือกจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ 7 เป็นนางพระ กำนัลชุดแรกของ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี
พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 การเข้าไปอยู่ในราชสำนัก เป็นเหตุให้
คุณท่าน ได้พบกับพลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฎพงษ์บริพัตร
กรมหมื่นนคร สวรรค์ศักดิพินิต หลังจากนั้นคุณท่านก็ได้รับ
ทุนการศึกษาจาก สมเด็จพระมหิตลาธิเบศรอดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
และสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ไปศึกษาภาษาฝรั่งเศส
ณ เมืองโลซาน ประเทศสวิตเซอร์ แลนด์ เป็นเวลา 1 ปี จึงกลับเมืองไทย
และได้รับ พระราชทานเสกสมรสกับพลตรี พระเจ้า วรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้า จุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นครสวรรค์ ศักดิพินิต
เมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2473 และมีพระธิดา องค์เดียว
คือหม่อมเจ้าหญิงมารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร หรือ ท่านหญิง
ซึ่งประสูติเมื่อวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2474 ท่านหญิงทรง
สนพระทัยทางด้านศิลปะ และมีผลงานที่น่าสนใจมากมาย ส่วนใหญ่
ท่านหญิง จะประทับ ณ ประเทศฝรั่งเศส
เมื่อพระสวามี
พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต
สิ้นพระชมน์ลง คุณท่านจำเป็นต้องดำเนินกิจการต่าง ๆ ที่เสด็จในกรมทรงทำค้างไว้
เช่นงานด้านกาชาด งานศิลปะ งานเกษตร ฯลฯ หลังจากนั้น คุณท่าน
จึงได้ก่อตั้งมูลนิธิในพระนามของเสด็จในกรมร่วมกับนามของ
คุณท่าน เอง เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พระสวามี
นอกจาก
คุณท่านจะเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิจุมภฏพันธุ์ทิพย์แล้ว
คุณท่าน ยังเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิหอศิลป์ พีระศรี เพื่อ
ประโยชน์ต่อศิลปินทุกสาขา ต่อมาที่ดินแปลงนี้เป็นของมูลนิธิจุมภฏ
พันธุ์ทิพย์ คุณท่านยังเป็นกำลังสำคัญของสภากาชาดไทย
ได้บริจาคเงินสร้างตึกจุมภฏพงษ์บริพัตร และตึกพันธุ์ทิพย์
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และตึกจุมภฏ พันธุ์ทิพย์ โรงพยาบาล
ประจำจังหวัดนครนายก ดำรงตำแหน่งนายกกิตติมศักดิ์และเป็นกำลังสำคัญในการก่อตั้งสมาคมไม้ประดับแห่งประเทศไทย
เป็นกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิในสถาบันต่างๆ อีกมากมาย โดยเฉพาะวังสวนผักกาดที่คุณท่านได้มอบให้เป็นสมบัติของมูลนิธิฯ
นั้น นับเป็นแหล่งที่มีศิลปะและวัตถุโบราณที่เยี่ยมยอดหลายชนิด
เนื่องจาก คุณท่าน เป็นผู้ที่สะสมวัตถุโบราณมานาน วังสวน
ผักกาดแห่งนี้จึงมีพระพุทธรูป เครื่องเคลือบสุโขทัย เครื่องปั้นดินเผาบ้านเชียง
ลูกปัดต่าง ๆ หอไตรวัดบ้านกลิ้ง จังหวัดพระนคร ศรีอยุธยาและเปิดวังสวนผักกาดให้ประชาชนเข้าชมโบราณวัตถุ
บ้านทรงไทยโบราณ และสวนที่ออกแบบด้วยฝีมือของคุณท่าน เอง
มีพรรณไม้ต่างๆ สวยสดงดงามรับกับเรือนไทยโบราณ นอกจากนั้น
คุณท่านยังมอบอุทยานวังตะไคร้ และบ้านปลายนา ให้ เป็นสมบัติของมูลนิธิจุมภฏ
พันธุ์ทิพย์ นับเป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เป็นการสืบทอดศิลป วัฒนธรรมอันดียิ่ง
คุณท่าน
เป็นผู้ที่บำเพ็ญประโยชน์ให้แก่สภากาชาดไทย และเพื่อสาธารณประโยชน์มากมาย
จึงได้ทรงพระกรุณาโปรด เกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ประถมาภรณ์มงกุฏไทย
ด้วยผลงานอันยิ่งใหญ่ของคุณท่านสุดจะหาที่ เปรียบได้ทำให้คุณท่านได้รับพระราชทานปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จากสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า
เมื่อ พ.ศ. 2524 และปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาการออกแบบตกแต่งภายใน
จากมหาวิทยาลัยศิลปากร เมื่อ พ.ศ. 2526
คุณท่านถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคชรา
เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม 2530 มีอายุได้ 78 ปี ต่อมามูลนิธิฯ
ได้กำหนดวันที่ 8 มีนาคม ซึ่งเป็นวันครบรอบวันเกิดของคุณท่านเป็นวันมูลนิธิจุมภฏ
- พันธุ์ทิพย์
|